Hà Nội đang đẩy mạnh triển khai giải pháp “pháo xa sương mù” như một biện pháp cấp bách để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm bụi mịn trên địa bàn thành phố. Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) đã tăng cường hoạt động rửa đường và triển khai xe phun sương áp lực lớn. Mục tiêu chính của giải pháp này là giảm nồng độ bụi mịn, đặc biệt là bụi PM2.5, một loại bụi mịn có kích thước nhỏ chỉ 2,5 micromet, thường xuyên lơ lửng trong không khí và gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của cộng đồng.
Trong những ngày giữa tháng 7/2025, người dân Hà Nội đã chứng kiến các làn sương mù trắng xóa xuất hiện trên các tuyến phố từ rạng sáng. Sương mù này được tạo ra bởi xe chuyên dụng thuộc dự án “pháo xa sương mù”. Đây là một phần trong những nỗ lực của chính quyền thành phố Hà Nội nhằm kiểm soát và cải thiện chất lượng không khí, vốn đã ở mức báo động với chỉ số AQI có thời điểm vượt mức 170 đơn vị. Ở ngưỡng này, chất lượng không khí được đánh giá là có hại cho sức khỏe.
Theo số liệu quan trắc môi trường gần đây, nồng độ bụi mịn PM2.5 tại Hà Nội liên tục cao hơn khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từ 1,5 đến 2 lần. Điều này đã khiến chất lượng không khí Hà Nội nhiều ngày liền rơi vào nhóm đỏ, thậm chí là mức tím – mức rất nguy hại. Hà Nội nhận thức được rằng cần một giải pháp mang tính hiệu quả và trực tiếp để giảm thiểu bụi lơ lửng trong không khí – thành phần chính của bụi mịn PM2.5/PM10.
Công nghệ “pháo sương mù” đã được lựa chọn và triển khai thí điểm tại 13 phường nội đô Hà Nội. Các xe chuyên dụng được trang bị hệ thống phun sương với hạt nước siêu mịn có kích thước từ 50 đến 150 micromet. Những hạt sương này có khả năng kết dính với bụi mịn trong không khí, khiến chúng trở nên nặng hơn và nhanh chóng rơi xuống mặt đất.
Dữ liệu ban đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt của giải pháp này. Chỉ trong vòng một ngày, chỉ số AQI tại nhiều điểm giám sát nội đô đã giảm mạnh: từ mức 170 (ngày 15/7) xuống còn 62 (ngày 16/7). Người dân cũng ghi nhận không khí trong lành hơn, dễ thở hơn, đặc biệt là vào buổi sáng.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia môi trường cho rằng “pháo xa sương mù” là một giải pháp ngắn hạn, mang tính tình thế và không thể thay thế cho các biện pháp căn cơ, lâu dài. Để giải quyết vấn đề ô nhiễm bụi mịn một cách tận gốc, thành phố cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp khác như kiểm soát khí thải xe máy cũ, giám sát chặt chẽ các công trình xây dựng, xử lý nguồn bụi từ các làng nghề và tăng cường mảng xanh.
GS.TS Nguyễn Hữu Dũng, nguyên Viện trưởng Viện Môi trường Đô thị và Công nghiệp Việt Nam, đề xuất cần tích hợp công nghệ phun sương vào hệ thống dữ liệu môi trường đô thị. Các xe phun sương cần được vận hành dựa trên bản đồ ô nhiễm không khí theo thời gian thực, ưu tiên phun dập bụi tại những khu vực có chỉ số PM2.5 cao.
Kỹ sư Nguyễn Thị Vân, một chuyên gia công nghệ môi trường, cũng đồng tình với quan điểm trên và cho rằng việc đầu tư vào xe phun sương là một bước đi đúng đắn. Tuy nhiên, để tối ưu hóa hiệu quả, cần xây dựng một hệ sinh thái thông minh bao gồm dữ liệu quan trắc, bản đồ bụi mịn, và trí tuệ nhân tạo để phân tích luồng bụi theo mùa, theo gió, từ đó bố trí xe hoạt động một cách tối ưu và tiết kiệm.
Hà Nội vẫn cần triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp để hướng tới một chiến lược môi trường đô thị bền vững. Trước mắt, thành phố sẽ mở rộng mạng lưới xe phun sương, thực hiện chủ trương “phủ kín vành đai 1”, đồng thời kết hợp phun sương, quét sạch và rửa tinh tại các tuyến phố trọng điểm. Song song đó, thành phố cũng sẽ siết chặt kiểm soát phát thải tại nguồn, bao gồm kiểm tra khí thải xe cơ giới, yêu cầu che chắn công trình xây dựng, và buộc lắp hệ thống phun sương tại các dự án mới.
