Sau vụ rơi máy bay của Air India vào ngày 12/6, khiến 241 người thiệt mạng, câu hỏi về sức khỏe tâm lý của phi công đã trở thành một vấn đề được quan tâm rộng rãi trong ngành hàng không. Các nhà điều tra đang xem xét hồ sơ y tế của cơ trưởng Sumeet Sabharwal, người điều khiển chuyến bay Air India 171 gặp nạn. Thông tin ban đầu cho biết các công tắc điều khiển nhiên liệu đã bị tắt ngay sau khi máy bay cất cánh, dẫn đến mất lực đẩy và rơi xuống khu dân cư ở Ahmedabad.

Một số thông tin về cơ trưởng Sabharwal cho biết ông từng nghỉ phép vì lý do tang chế và có dấu hiệu trầm cảm. Tuy nhiên, hãng hàng không Air India nhấn mạnh rằng chưa thể kết luận điều gì khi cuộc điều tra còn đang diễn ra. Câu chuyện của Air India 171 không phải là trường hợp đơn lẻ, vì ngành hàng không đã từng chứng kiến nhiều thảm kịch mà nguyên nhân được cho là đến từ khủng hoảng tâm thần của phi công.

Vụ Germanwings năm 2015 là một trong những ví dụ, khi cơ phó Andreas Lubitz cố tình khóa cửa buồng lái, điều khiển máy bay lao vào núi tại Pháp, khiến 150 người thiệt mạng. Điều tra cho thấy Lubitz từng bị trầm cảm nặng, che giấu bệnh và từng tìm kiếm thông tin về cơ chế khóa buồng lái. Ngoài ra, giả thuyết về vụ tự sát của cơ trưởng cũng được đặt ra trong vụ mất tích của chuyến bay MH370 năm 2014.

Dù chưa có bằng chứng chính thức, cựu Thủ tướng Australia Tony Abbott vào năm 2020 cho biết các quan chức Malaysia từ sớm đã tin đây là một vụ “giết người do tự sát”. Cuộc tìm kiếm chiếc máy bay đã bị đình chỉ vào tháng 1/2017 sau khi không tìm thấy dấu vết nào trong vùng tìm kiếm rộng 46.000 dặm vuông. Ngoài ra, một vụ tai nạn năm 2013 của hãng hàng không Mozambique cũng được xác định là do cơ trưởng cố tình điều khiển máy bay rơi xuống đất, sau khi nhốt cơ phó bên ngoài buồng lái.

Các chuyên gia cho rằng ngành hàng không vẫn chưa có biện pháp đầy đủ để xử lý vấn đề sức khỏe tâm lý của phi công. Theo dữ liệu do Bloomberg công bố năm 2022, nếu tính riêng, các vụ tai nạn do phi công tự sát, có thể là nguyên nhân tử vong lớn thứ hai trong các vụ rơi máy bay phương Tây từ năm 2012.

Phi công bắt buộc phải trải qua kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhưng nhiều người tránh né vì sợ mất giấy phép bay. Một nghiên cứu năm 2022 cho thấy hơn 56% phi công Mỹ từng né tránh việc khám sức khỏe vì lo ngại ảnh hưởng đến công việc. Trong khi đó, việc phát hiện sớm các dấu hiệu rối loạn tâm thần vẫn phụ thuộc chủ yếu vào khai báo tự nguyện.

Chuyên gia hàng không Marc Atherton nhận định: “Ngành hàng không toàn cầu có hệ thống quản lý rủi ro rất tốt về kỹ thuật và vận hành, nhưng lại thiếu chiến lược rõ ràng cho sức khỏe tâm thần – yếu tố sống còn trong an toàn bay”. Tổ chức IPAAC – liên minh quốc tế hỗ trợ đồng nghiệp ngành hàng không – cũng cho rằng sức khỏe tinh thần nên được xem là một phần cấu thành an toàn bay.

Họ kêu gọi mở rộng các chương trình hỗ trợ ẩn danh giữa các nhân viên cùng ngành để giúp phát hiện và can thiệp sớm. Sau thảm kịch Germanwings, một số đề xuất cải tiến thiết kế cửa buồng lái nhằm tránh việc một phi công cố ý nhốt người còn lại bên ngoài – được đưa ra. Tuy nhiên, giới chức cảnh báo thay đổi đó có thể làm tăng nguy cơ bị xâm nhập buồng lái từ bên ngoài.

Năm 2023, Hội Hàng không Hoàng gia Anh (RAeS) công bố báo cáo cảnh báo rằng dù ngành hàng không đã có nỗ lực hỗ trợ nhân viên đối mặt với vấn đề tâm lý, nhưng vẫn thiếu hệ thống quản lý rủi ro tâm thần hiệu quả ngay từ đầu. Ông Dave Fielding – Chủ tịch IPAAC chia sẻ: “Đã có nhiều tiến bộ toàn cầu trong lĩnh vực này”.

“Nhưng tất cả vẫn đang ở giai đoạn sơ khai và cần tiếp tục nỗ lực mạnh mẽ hơn”, ông nói. Liên minh quốc tế này đang kêu gọi ngành hàng không cần có những biện pháp quyết liệt hơn để đảm bảo sức khỏe tâm lý của phi công, nhằm ngăn chặn những vụ tai nạn đáng tiếc trong tương lai. Để biết thêm thông tin về an toàn hàng không và các vấn đề liên quan, bạn có thể truy cập vào trang web của IPAAC để cập nhật những thông tin mới nhất.

Một sự cố liên quan đến máy bay F-16 của Ukraine đã xảy ra trong cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa quy mô lớn của Nga, đêm 28/6/2025. Cụ thể, một chiếc tiêm kích F-16 của không quân Ukraine đã gặp nạn tại tỉnh Chernihiv trong nhiệm vụ đánh chặn một đợt không kích lớn từ phía Nga.

Sự kiện này không chỉ đơn thuần là một tai nạn quân sự mà còn phơi bày những lỗ hổng và thách thức chiến lược sâu sắc mà Ukraine đang phải đối mặt trong cuộc xung đột với Nga. Cuộc tập kích của Nga bao gồm 537 khí tài, trong đó có 477 máy bay không người lái (UAV) tự sát Geran-2 và 60 tên lửa các loại. Cuộc tấn công này không chỉ gây quá tải cho hệ thống phòng không của Ukraine mà còn dẫn đến tổn thất về nhân sự và khí tài quý giá.

Một trong những thách thức chiến lược mà Ukraine đang gặp phải là sự bất cân xứng giữa các máy bay tiêm kích F-16 hiện đại và UAV giá rẻ của Nga. F-16 là một tiêm kích đa năng thế hệ thứ tư được trang bị hệ thống radar tiên tiến và khả năng mang các loại tên lửa hiện đại. Tuy nhiên, nó không được tối ưu hóa để săn lùng các mục tiêu bay chậm, ở độ cao thấp và có tiết diện radar nhỏ như UAV.

Chiến lược của Nga trong các cuộc tập kích gần đây dường như tập trung vào việc tiêu hao và thử nghiệm. Moscow đang ưu tiên chiến lược tấn công bão hòa bằng cách kết hợp sử dụng UAV giá rẻ với số lượng lớn cùng một số ít tên lửa công nghệ cao. Mục tiêu chính của chiến lược này là làm kiệt quệ và quá tải hệ thống phòng không nhiều lớp của Ukraine, từ đó tạo ra những lỗ hổng và cơ hội cho các cuộc tấn công tiếp theo.

Sự cố liên quan đến máy bay F-16 đã buộc giới chỉ huy Ukraine phải đánh giá lại cách sử dụng phi đội F-16 quý giá của mình. Chiến thuật và nhiệm vụ của F-16 sẽ cần được điều chỉnh theo hướng bảo toàn cho các nhiệm vụ ưu tiên cao, tăng cường phòng không mặt đất và đầu tư vào các công nghệ mới để đối phó với mối đe dọa từ UAV và tên lửa của Nga.

Một điểm yếu mà Ukraine vẫn phải đối mặt là sự thiếu hụt các hệ thống phòng không tầm ngắn, tương tự như hệ thống Pantsir-S1 của Nga. Đây là một lỗ hổng phòng thủ nghiêm trọng mà Ukraine cần phải giải quyết để tăng cường khả năng bảo vệ lãnh thổ.

Vụ rơi máy bay F-16 không chỉ là một sự kiện quân sự đơn thuần mà còn mang những hàm ý sâu sắc đối với tương lai của cuộc xung đột giữa Ukraine và Nga, cũng như mối quan hệ giữa Ukraine với các đồng minh phương Tây. Việc tìm kiếm giải pháp để khắc phục những lỗ hổng và thách thức chiến lược đang là một ưu tiên hàng đầu đối với Ukraine trong thời gian tới.