Đạo diễn Lương Đình Dũng đã chia sẻ những cảm xúc sâu sắc khi nói về đề xuất mua bản quyền phim Xẩm Đỏ của Ninh Bình, một tác phẩm hiếm hoi tôn vinh giá trị của di sản hát Xẩm, một loại hình nghệ thuật truyền thống. “Đó thực sự là một cảm xúc rất tự hào và thi vị đối với cá nhân tôi”, ông nói. Ông vẫn nhớ lại thời gian cố gắng và kiên quyết để theo đuổi bộ phim, với lòng đam mê Xẩm và tình yêu với nghệ thuật truyền thống.

Xẩm Đỏ được thực hiện khi nghệ nhân Hà Thị Cầu đã 95 tuổi, gần như đó là một cuộc chạy đua với thời gian. Ông luôn tâm niệm rằng trong âm nhạc dân gian, các nghệ nhân ngoài tiếng hát còn như những cuốn sách ẩn chứa nhiều điều quý giá đã chắt lọc mà chúng ta cần lưu giữ, bảo tồn. “Nếu chúng ta chậm trễ thì thực sự đó là điều có lỗi, khi những ‘báu vật nhân văn sống’ không có nhiều thời gian để chờ đợi”, ông nói.

Lắng nghe và cảm thụ một nghệ nhân dân gian cất tiếng hát, chúng ta có thể thấy cả một cuộc sống được chuyển động trong đó. Đó là điều cần phải lưu giữ cho thế hệ mai sau. Về nguồn cảm hứng đặt tên bộ phim là Xẩm Đỏ, ông cho biết âm nhạc thực sự có thể ẩn chứa rất nhiều hình ảnh và cả màu sắc hội hoạ trong đó nữa. “Trong âm nhạc dân gian, tôi thấy cả những bầu trời truân chuyên sâu lắng và cũng đầy sôi động. Âm nhạc dân gian mang cả những ký ức thời gian, cả gió, đất và nước, rất nhiều điều tuyệt vời và thú vị”, ông nói.

Với hát Xẩm, nếu phác hoạ bằng màu sắc thì ông cảm nhận loại hình nghệ thuật này thiên về gam màu nóng. Điều đó đã khiến ông đặt tên phim là Xẩm Đỏ. Xẩm Đỏ là bộ phim âm nhạc đầu tiên không dùng lời bình, và ông cho biết đã thực hiện rất công phu. “Tôi không dùng thủ pháp nào cả, hoàn toàn là tự nhiên theo cách tôi phải đuổi theo âm nhạc và nhân vật từ đầu đến cuối bộ phim”, ông nói.

Quá trình thực hiện bộ phim kéo dài gần 2 năm để quay và phải 4 năm sau Xẩm Đỏ mới hoàn thành. Ông cho biết đó là cả một câu chuyện làm phim về di sản, mà có lẽ với di sản nào cũng có thể gặp tình huống tương tự. “Chúng tôi dự kiến sẽ quay trong vòng một tháng nhưng khi gặp gỡ nghệ nhân Hà Thị Cầu, tôi biết điều này là không thể”, ông nói.

Nghệ nhân Hà Thị Cầu dù nắm giữ linh hồn của hát Xẩm nhưng cụ không phải là một nghệ sĩ biểu diễn. Việc nói, cười hay bất kỳ điều gì mà đạo diễn muốn đều làm mất đi tính tự nhiên của bộ phim. Ông cũng chia sẻ về những kỷ niệm đặc biệt trong quá trình thực hiện bộ phim, như khi dây đàn bị đứt, hay khi các cảnh mưa cũng vậy, họ làm mưa mãi không xong thì bất chợt cơn mưa đến.

Hình ảnh bộ phim không chỉ về nghệ nhân mà còn sinh động với miền quê mộc mạc ở Yên Mô, Ninh Bình. Chợ quê, hoa gạo, bến đò trên sông, cùng sự xuất hiện của nhiều nghệ nhân hát xẩm. “Tôi đã không sử dụng diễn viên mà phải chờ đợi những phiên chợ”, ông nói. Ông may mắn tìm được một phiên chợ đơn sơ nhưng đẹp đến mê muội, hoa gạo, con đường cong cong trong chiều… Mỗi khuôn hình giống như một mô tả văn học và đều có ý nghĩa ở phía sau nó.

Ngoài Xẩm Đỏ, ông đã từng thực hiện 6 tác phẩm hề chèo nổi tiếng. Ông cho rằng để là một đạo diễn điện ảnh thì cái gốc đi lên và thấm đẫm trong hành trang nghệ thuật vẫn phải từ những tác phẩm văn học, nghệ thuật dân tộc.

Cặp đôi Kha Ly và Thanh Duy vừa trải qua hành trình một năm làm cha mẹ đầy xúc động và thú vị, và họ vẫn chưa hoàn toàn tin vào những gì đã xảy ra. “Khi ngắm con ngộ nghĩnh, ê a cười nói, chúng tôi vừa cảm thấy hạnh phúc, vừa xúc động”, Kha Ly chia sẻ cảm xúc về việc làm cha mẹ.

Thanh Duy đã từng nhận xét rằng con gái Lita của họ thừa hưởng nhiều nét đẹp từ phía ngoại, như làn da, khuôn miệng và đôi mắt cười. Lita đã nhiều lần diện váy áo đồng điệu với mẹ tại các sự kiện, tạo nên hình ảnh gắn kết và thu hút sự chú ý của công chúng. Kha Ly mô tả Lita là một đứa trẻ hay biểu cảm hài hước và tương tác với bố mẹ, khiến ai nhìn cũng thấy đáng yêu.

Để giúp con trở nên rạn rĩ và hòa đồng hơn, vợ chồng Kha Ly thường xuyên đưa con ra ngoài và tạo điều kiện cho bé tiếp xúc với môi trường xung quanh. Từ nhỏ, Lita đã được bố mẹ cho đi chơi xa và đã có nhiều chuyến du lịch trong nước với gia đình. Dự định của vợ chồng Kha Ly là khi con cứng cáp hơn, họ sẽ đưa bé theo trong các dịp lưu diễn để con có thể khám phá thế giới.

Thanh Duy muốn truyền cho con tình yêu nghệ thuật nhưng khẳng định sẽ để bé phát triển tự nhiên. Điều quan trọng với vợ chồng anh là con lớn lên khỏe mạnh và có tuổi thơ đáng nhớ. Kha Ly cho biết con gái cô đôi lúc bẽn lẽn ở chỗ đông người nhưng hễ thấy bố mẹ là cười tươi, không còn sợ sệt.

Buổi gặp gỡ gần đây của cặp đôi chủ yếu có sự tham gia của người thân, bạn bè và một số đồng nghiệp đã chứng kiến hành trình tìm con đầy nỗ lực của họ suốt 8-9 năm qua. Đối với Kha Ly và Thanh Duy, hành trình làm cha mẹ đã mang lại nhiều cảm xúc và bài học quý giá, giúp họ trưởng thành và hoàn thiện hơn.

Quá trình nuôi dưỡng và chăm sóc Lita đã giúp Kha Ly và Thanh Duy tích lũy kinh nghiệm và phát triển các kỹ năng làm cha mẹ. Họ hy vọng sẽ mang lại cho con một môi trường sống tốt đẹp và hỗ trợ bé phát triển toàn diện.