Hà Nội đang đối mặt với thách thức lớn khi thực hiện lộ trình loại bỏ xe máy xăng, đặc biệt trong khu vực nội đô. Theo yêu cầu của Thủ tướng, từ tháng 7/2026, xe máy chạy xăng sẽ không được phép lưu thông trong vành đai 1 của Hà Nội, bao gồm phần lớn diện tích của 4 quận vùng lõi Thủ đô là Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa và Hai Bà Trưng. Đến năm 2030, sẽ áp dụng cho toàn bộ phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3.

Hà Nội hiện có trên 9,2 triệu phương tiện, trong đó thành phố quản lý 1,1 triệu ôtô và 6,9 triệu xe máy; còn lại là phương tiện từ tỉnh khác lưu thông thường xuyên. Trong số xe máy đăng ký tại Hà Nội, khoảng 5,6 triệu xe chạy bằng xăng, còn lại 1,3 triệu xe máy điện. Tuy nhiên, phương tiện công cộng tại Hà Nội hiện chưa đáp ứng đủ nhu cầu đi lại của người dân. Mạng lưới giao thông đô thị Hà Nội thời gian qua đã được đầu tư nâng cấp, xây mới song vẫn chưa đạt được mục tiêu theo quy hoạch. Các dự án đường sắt đô thị chậm đi vào hoạt động tạo áp lực lớn lên giao thông đường bộ.

TS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, đánh giá việc bỏ xe máy xăng là bài toán rất khó giải đối với TP Hà Nội, dù biết đây là một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí. “Dân số quá đông, người dân đi lại bằng gì trong khi phương tiện công cộng hiện mới đáp ứng được 1/5 nhu cầu”, ông đặt câu hỏi. Ngoài ra, hạ tầng trạm sạc cho xe máy, ôtô điện còn thiếu. Phần lớn người dân ở 4 quận lõi sống trong ngõ nhỏ, nhà ống, chung cư cũ, nơi không có chỗ đỗ xe cố định hoặc không có hệ thống sạc điện riêng. Họ thường tự sạc điện tại nhà, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy.

Để giải bài toán trên, ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam, cho rằng TP Hà Nội cần khảo sát số lượng xe máy chạy xăng hiện có, phân loại theo niên hạn và tình trạng sử dụng để xây dựng gói hỗ trợ phù hợp. Thành phố cần có chính sách trợ giá, hỗ trợ vay mua xe điện cho hộ nghèo, người lao động. Mức hỗ trợ có thể gồm một phần tài chính để đổi phương tiện hoặc trợ cấp chi phí đi lại. Cạnh đó, cần vận động các hãng xe điện triển khai chương trình đổi xe cũ lấy xe mới, giảm giá xe điện, đặc biệt cho nhóm thu nhập thấp…

Việc loại bỏ xe máy xăng là một bước đi quan trọng trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, để thực hiện lộ trình này, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đồng bộ từ hạ tầng đến chính sách hỗ trợ. Thành phố cần đẩy mạnh đầu tư vào phương tiện công cộng, xây dựng hạ tầng trạm sạc điện và đưa ra các chính sách hỗ trợ phù hợp để giúp người dân chuyển đổi sang xe điện.

Bên cạnh đó, việc nâng cao ý thức của người dân về tầm quan trọng của bảo vệ môi trường và sử dụng phương tiện giao thông thân thiện với môi trường cũng là một yếu tố quan trọng. Cần có các chiến dịch tuyên truyền và giáo dục về lợi ích của việc sử dụng xe điện và tác hại của ô nhiễm không khí.

Tóm lại, việc loại bỏ xe máy xăng là một thách thức lớn đối với Hà Nội, nhưng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đồng bộ, thành phố có thể đạt được mục tiêu này. Điều quan trọng là cần có sự tham gia và hỗ trợ của các cấp chính quyền, doanh nghiệp và người dân để xây dựng một môi trường giao thông sạch sẽ và bền vững.

Thành phố Hà Nội dự kiến sẽ điều chỉnh lại kế hoạch thực hiện vùng phát thải thấp (LEZ) và cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong vành đai 1 từ tháng 7/2026. Sở Tài nguyên và Môi trường (NN-MT) Hà Nội cho biết, mục tiêu của việc này là giảm lưu lượng xe và ô nhiễm môi trường trong khu vực nội đô.

Trong giai đoạn từ năm 2025 đến 2030, thành phố sẽ triển khai hạn chế phương tiện giao thông như ô tô, xe máy chạy nhiên liệu xăng dầu lưu thông trong vùng LEZ. Khi xây dựng được 5 vùng phát thải thấp, thành phố sẽ đưa ra điều kiện tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn về phát thải của phương tiện giao thông, trong đó có giải pháp giám sát và xử lý vi phạm về xả thải của phương tiện.

Đại diện Sở NN-MT cho biết, dựa trên cơ sở các quận cũ đã được chọn, sau khi sắp xếp thành phường, cơ quan thực hiện đã lựa chọn được 5 phường để triển khai kế hoạch. Thực tế, nghị quyết cũng đã cho phép các sở ngành thực hiện được giải pháp bước đầu là cấm ô tô trên 16 chỗ đi vào khu vực phố cổ và xung quanh khu vực Hồ Hoàn Kiếm từ 1/3/2025.

Tuy nhiên, khi có Chỉ thị 20 của Thủ tướng, phạm vi, quy mô giảm ùn tắc, ô nhiễm môi trường không chỉ dừng ở khu vực phố cổ hay Hồ Hoàn Kiếm và 3 quận cũ là Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa… mà sẽ mở rộng ra cả vùng đô thị rộng lớn nằm trong phạm vi đường Vành đai 1 với chu vi lên đến 25 km.

Xác định 18 tuyến phố là ranh giới để cấm xe máy xăng, đại diện liên ngành Xây dựng – Công an cho biết, từ thực tế đường Vành đai 1 hiện nay, khi xác định ranh giới, phạm vi để cấm xe máy xăng hoạt động trong phạm vi đường Vành đai 1, liên ngành xác định có khoảng 18 tuyến phố/đường được lấy làm ranh giới.

Khi triển khai vùng “xanh” không có xe máy xăng này, cùng với lực lượng Công an – CSGT đứng làm nhiệm vụ ở các nút giao với đường Vành đai 1, liên ngành cũng sẽ bố trí, lắp đặt hệ thống biển báo, biển hướng dẫn vùng hạn chế hoạt động của phương tiện giao thông, riêng xe máy sẽ có các biển cấm đi qua Vành đai 1. Với các xe vi phạm, sau thời gian tuyên truyền nhắc nhở, lực lượng liên ngành sẽ xử phạt với các lỗi đi vào đường cấm, đường không được phép đi vào.