Hà Nội đang đối mặt với thách thức lớn khi thực hiện lộ trình loại bỏ xe máy xăng, đặc biệt trong khu vực nội đô. Theo yêu cầu của Thủ tướng, từ tháng 7/2026, xe máy chạy xăng sẽ không được phép lưu thông trong vành đai 1 của Hà Nội, bao gồm phần lớn diện tích của 4 quận vùng lõi Thủ đô là Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa và Hai Bà Trưng. Đến năm 2030, sẽ áp dụng cho toàn bộ phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3.

Hà Nội hiện có trên 9,2 triệu phương tiện, trong đó thành phố quản lý 1,1 triệu ôtô và 6,9 triệu xe máy; còn lại là phương tiện từ tỉnh khác lưu thông thường xuyên. Trong số xe máy đăng ký tại Hà Nội, khoảng 5,6 triệu xe chạy bằng xăng, còn lại 1,3 triệu xe máy điện. Tuy nhiên, phương tiện công cộng tại Hà Nội hiện chưa đáp ứng đủ nhu cầu đi lại của người dân. Mạng lưới giao thông đô thị Hà Nội thời gian qua đã được đầu tư nâng cấp, xây mới song vẫn chưa đạt được mục tiêu theo quy hoạch. Các dự án đường sắt đô thị chậm đi vào hoạt động tạo áp lực lớn lên giao thông đường bộ.

TS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, đánh giá việc bỏ xe máy xăng là bài toán rất khó giải đối với TP Hà Nội, dù biết đây là một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí. “Dân số quá đông, người dân đi lại bằng gì trong khi phương tiện công cộng hiện mới đáp ứng được 1/5 nhu cầu”, ông đặt câu hỏi. Ngoài ra, hạ tầng trạm sạc cho xe máy, ôtô điện còn thiếu. Phần lớn người dân ở 4 quận lõi sống trong ngõ nhỏ, nhà ống, chung cư cũ, nơi không có chỗ đỗ xe cố định hoặc không có hệ thống sạc điện riêng. Họ thường tự sạc điện tại nhà, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy.

Để giải bài toán trên, ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam, cho rằng TP Hà Nội cần khảo sát số lượng xe máy chạy xăng hiện có, phân loại theo niên hạn và tình trạng sử dụng để xây dựng gói hỗ trợ phù hợp. Thành phố cần có chính sách trợ giá, hỗ trợ vay mua xe điện cho hộ nghèo, người lao động. Mức hỗ trợ có thể gồm một phần tài chính để đổi phương tiện hoặc trợ cấp chi phí đi lại. Cạnh đó, cần vận động các hãng xe điện triển khai chương trình đổi xe cũ lấy xe mới, giảm giá xe điện, đặc biệt cho nhóm thu nhập thấp…

Việc loại bỏ xe máy xăng là một bước đi quan trọng trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, để thực hiện lộ trình này, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đồng bộ từ hạ tầng đến chính sách hỗ trợ. Thành phố cần đẩy mạnh đầu tư vào phương tiện công cộng, xây dựng hạ tầng trạm sạc điện và đưa ra các chính sách hỗ trợ phù hợp để giúp người dân chuyển đổi sang xe điện.

Bên cạnh đó, việc nâng cao ý thức của người dân về tầm quan trọng của bảo vệ môi trường và sử dụng phương tiện giao thông thân thiện với môi trường cũng là một yếu tố quan trọng. Cần có các chiến dịch tuyên truyền và giáo dục về lợi ích của việc sử dụng xe điện và tác hại của ô nhiễm không khí.

Tóm lại, việc loại bỏ xe máy xăng là một thách thức lớn đối với Hà Nội, nhưng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đồng bộ, thành phố có thể đạt được mục tiêu này. Điều quan trọng là cần có sự tham gia và hỗ trợ của các cấp chính quyền, doanh nghiệp và người dân để xây dựng một môi trường giao thông sạch sẽ và bền vững.

Chính quyền thành phố Hà Nội đang lên kế hoạch cấm xe máy xăng trong vành đai 1 từ tháng 7/2026. Đây là một trong những giải pháp quyết liệt nhằm ngăn chặn tình trạng ô nhiễm môi trường tại thủ đô. Theo Chỉ thị 20/CT-TTg năm 2025 của Thủ tướng Chính phủ, Hà Nội sẽ triển khai các giải pháp để tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, bảo đảm đến ngày 1/7/2026 không còn xe môtô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong vành đai 1.

Không chỉ dừng lại ở đó, từ ngày 1/1/2028, ngoài cấm xe môtô, xe gắn máy chạy xăng dầu, ôtô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch cũng bị hạn chế trong vành đai 1 và 2. Đến năm 2030, Hà Nội sẽ áp dụng hạn chế phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3. Quyết định này của Hà Nội không phải là một mình mà nhiều thủ đô trên thế giới cũng đã thực hiện các biện pháp hạn chế tương tự.

Thủ đô Mexico đã triển khai chương trình ‘Hoy no Circula’ (Ngày Không Lái Xe) từ năm 1989, yêu cầu các phương tiện lưu thông phải kiểm tra khí thải và dán nhãn tương ứng với các mức phát thải. Chương trình này nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí tại thành phố đông dân này. Các phương tiện không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải sẽ bị cấm lưu thông trên đường phố vào những ngày nhất định.

Thủ đô Paris, Pháp đã ban hành lệnh cấm xe máy sản xuất trước năm 2000 và ô tô sản xuất trước 1997 lưu thông trên đường phố. Biện pháp này nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí và khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng hoặc phương tiện thân thiện với môi trường.

Thủ đô Delhi, Ấn Độ đã ban hành lệnh cấm bán nhiên liệu cho các xe chạy xăng đã sử dụng 15 năm trở lên và các xe dầu sử dụng được 10 năm trở lên. Biện pháp này nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí tại thành phố đông dân này và khuyến khích người dân chuyển đổi sang phương tiện thân thiện với môi trường.

Thủ đô Luân Đôn, Anh đã áp dụng thu phí cao tại khu vực ULEZ (Khu vực giảm phát thải cực thấp) đối với phương tiện không đạt chuẩn khí thải. Biện pháp này nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí và khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng hoặc phương tiện thân thiện với môi trường.

Nhìn chung, các biện pháp hạn chế phương tiện giao thông tại các thủ đô trên thế giới nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường và khuyến khích người dân chuyển đổi sang phương tiện thân thiện với môi trường. Việc Hà Nội lên kế hoạch cấm xe máy xăng trong vành đai 1 từ tháng 7/2026 là một bước đi cần thiết để bảo vệ môi trường và sức khỏe của người dân.